Çocuklarda öfke davranışı daha yetişkinlerde olduğundan daha farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Bunu daha dikkatli anlayabilmek için öfke davranışından bahsedelim.
Öfke temel duygularımız içerisinde yerini belirli durumlar karşısında engellenmiş ve sıkışmış hissettiğimizde bulur. İnsanlar bu duygularını çok farklı şekillerde ifade etmişlerdir. Belirli ve başlıca ifade biçimlerinden biri yüz mimikleridir. Çatılmış kaşlar, büyümüş göz bebekleri, yumrukları sıkma, eşyaları dağıtma, gergin dudak kenarları şeklinde karşımıza çıkabilir. Yetişkin insanlar gibi çocuklarda öfke davranışı çok çeşitli şekillerde tezahür eder.
Başlangıçta çocuğun temel ihtiyaçları olan beslenme, altının değiştirilmesi, gaz sıkışması yaşaması, bir şeye uzanırken ona ulaşamaması gibi durumlarda ağlayarak ve olumsuz tepkiler vererek öfkesini belli eder burada ebeveyn bu öfke tepkisini azaltmaya yönelik davranışlarda bulunur. Çocuğun altının değiştirilmesi, karnının doyurulması, şefkat duygularının sırtının sıvazlanması gibi davranışlarla öfke tepkisinin kabul edildiği ve onun ihtiyaçlarına duyarsız kalınmadığını ebeveyn yaptığı davranışlarla yansıtır. Çocuğun öfke davranışı bir anlamda kendini açıklamak için bir yol bulur.
Çocuk büyüdükçe çevresindeki algıları yorumlaması da beyin gelişimine oranla değişir. Doğal olarak öfkeyi yansıtışı da farklı olaylarla ilişkili bir duruma gelir. Burada bazen ebeveynler çözümsüz kalabilmektedirler. Çocuk öfkesini yansıttığında bu duygunun verdiği enerjiyi atmak isteyecektir. Bu enerjiyi farklı yollarla atabilmektedir. Ebeveyn bu süreçte çocuğa izin vermeli ve duygularını empatiyle anladığını çocuğa göstermelidir.
Duygularımızı göstermeye birkaç örnek:
Duyguları göstermek normaldir. Peki bunu sözlerimize nasıl dökebiliriz? Aşağıdaki örneklerle birlikte inceleyelim:
“Bu durum karşısında öfkelendin ve bu yüzden bu bardakları kırdın.”
“Durmadan bağırıyorsun çünkü ……’ya çok öfkelendin.”
Bu tarzda cümleler çocuğu anladığımızı gösterir ancak davranışını onayladığımızı göstermez. Öfkeyle birlikte gösterilen davranışların konuşulabileceğini gösterebiliriz.
“Bu durum karşısında öfkelendiğin bu yüzden bardakları kırdın. Benim de içimden bu durum karşısında bardakları kırmak gelirdi. Bu durumu birlikte konuşarak çözebiliriz. Benimle konuşmak ister misin ? ”
“Durmadan bağırıyorsun çünkü …..’ya çok öfkelendin. Bu öfkeni benimle de paylaşmak ister misin ? Böylece seni daha iyi anlayabilirim.”
Örneklerde gördüğünüz gibi çocuğun öfke hissettiğinde olumsuz tepkiler ortaya koymasından çok hem onu anladığınızı hem de öfke yaratacak durumlar karşısında konuşulabileceğini gösteriyorsunuz.
Bu durum çocuğa nasıl olmasından bahsetmek değil tam tersi birebir uygulamalı olarak farklı seçeneklerinin de olduğunu göstermektir. Çocuk tepkilerini seçebileceğinin farkına varır ve olumsuz duygular ortaya koyduğunda da sevileceğini anlar ve duygularını bastırmaktan çok konuşarak veyahut farklı bir yolla ortaya çıkarmayı seçer.
Bu konularla alakalı okuduklarınızdan sonra çocuğunuzun öfke davranışlarını anlamlandıramıyor ve yardım almak istiyorsanız çocuk ve ergen danışmanlığı alabilirsiniz.